Vallen bij ouderen Wereldwijd valt er elke seconde een 60-plusser en elke 19 minuten overlijdt er een 60-plusser ten gevolge van een val. 24 tot 40% van de thuiswonende 60-plussers in Vlaanderen valt minstens één keer per jaar. Het zijn cijfers die je misschien doen schrikken of aan het denken zetten.
In deze blog gaan we op zoek naar antwoorden op vragen als: Wat is de definitie van vallen? Hoe komt het dat ouderen vallen? Hoe kan je je hiertegen wapenen? Een val of valincident wordt als volgt gedefinieerd: “Een onverwachte gebeurtenis waarbij de oudere op de grond, vloer of een lager gelegen niveau terechtkomt.” Oorzaken Vallen en senioren gaan helaas hand in hand. Rekening houdend met het toenemende aantal senioren in de maatschappij zal het aantal valincidenten er niet meteen op verminderen. Eén van de redenen van het verhoogde valrisico en het verhoogde risico op ernstige letsels na het vallen is osteopenie. Op latere leeftijd is er een verlies aan botmassa in het lichaam, maar ook de kwaliteit hiervan daalt. Daardoor worden de beenderen brozer. De verminderde hoeveelheid botmassa noemt men osteopenie. Wanneer de botmassa zo fel is gedaald dat botten gemakkelijk breken spreekt men van osteoporose. Na een valincident zullen botten dus gemakkelijker breken bij ouderen, wat de start van een versnelde achteruitgang kan betekenen. Sarcopenie zal het risico op vallen eveneens gevoelig verhogen.
Sarcopenie duidt op het leeftijdsgerelateerde verlies aan spiermassa en spierkracht. Ouderen verliezen dus spiermassa en ook de kwaliteit hiervan neemt af. Spiermassa en vooral spierkracht van het onderste lidmaat is essentieel voor de functionaliteit van de 60-plusser en zo is sarcopenie de belangrijkste factor in het ontstaan van beperkingen, invaliditeit en vroegtijdig overlijden bij ouderen. Ook op zintuigelijke niveau ondergaan we bij het verouderingsproces enkele veranderingen. Zo zal een vermindering van het zicht, gehoor en proprioceptie (sensorische receptoren die de hersenen informeren over de positie en beweging van ledematen) het evenwichtsvermogen van de senior aantasten.
Valangst of angst om te vallen zorgt ervoor dat senioren net een groter risico lopen op valpartijen. Wanneer de valangst groot is, zal een senior minder bewegen. Waardoor de spierkracht en het evenwicht nog sneller achteruit zullen gaan en dus de kans op een val net vergroot. Gevolgen Vallen kan verregaande gevolgen hebben voor de persoon in kwestie. Er zijn de fysieke gevolgen zoals, bij kleine letsels, open huidwonde en blauwe plekken. Of hoofdtrauma’s en/of fracturen bij ernstigere letsels. Valletsels kunnen op die manier leiden tot vroegtijdig overlijden. Zo is het sterfterisico vijf- tot achtmaal groter in de eerste drie maanden na een heupfractuur ten gevolge van een val en ook in de jaren daarna blijft er een verhoogd risico op vroegtijdig overlijden. Daarnaast is er ook een mentale klap te verwerken. Valangst is niet alleen een oorzaak, maar ook een gevolg van vallen. Ouderen met valangst gaan als gevolg vaak activiteit vermijden waardoor ook het sociale leven zal verminderen en uiteindelijk ook de levenskwaliteit afneemt. Dan zijn er ook nog de financiële gevolgen van valincident.
De gezondheidskosten ten gevolge van heupfractuur worden geschat op gemiddeld 11 500 euro per persoon in België. Wetende dat er jaarlijks om en bij de 15 000 heupfracturen worden geregistreerd en dit cijfer de komende decennia alleen maar zal toenemen, is dit een flinke kost. Preventie Wanneer we een blik werpen op de richtlijnen van het Vlaams Instituut Gezond Leven met betrekking tot bewegen en sedentair gedrag bij ouderen zien we dat bijkomende specifieke oefeningen voor ouderen onontbeerlijk zijn. Minstens 2 maal per week oefeningen uitvoeren ten bevordering van spierkracht, lenigheid en evenwicht is aangeraden.
Stoornissen in spierkracht, mobiliteit en/of evenwicht worden in verband gebracht met vallen bij ouderen. Oefeningen ter bevordering van deze fysieke eigenschappen zal het risico op vallen verkleinen. Onthoud hierbij vooral dat een fysiek actieve levensstijl niet voldoende is om het risico op vallen te minimaliseren. Er zijn extra en specifieke prikkels nodig in de vorm van krachttraining, stretching en evenwichtsoefeningen. Wanneer deze richtlijn (nog) niet wordt bereikt, is het zaak om gradueel op te bouwen. Heb je nog vragen omtrent vallen of valpreventie? Wil je zelf aan de slag of ken je iemand die meer wil bewegen om de kans op vallen te beperken en zo lang mogelijk zelfredzaam te blijven? Contacteer ons en we bekijken samen wat het meest geschikte traject is voor jou! Deze blog kadert in de 13de week van de valpreventie die doorgaat van 22 tot 28 april 2024. We vinden het belangrijk om de aandacht hierop te vestigen.
